Orlando De LASSUS Ve Eserleri

[Admin]

(1532 yılında Mons’da doğmuş, 14 Haziran 1594 yılında Münih’de ölmüştür).

Orlando Di Laso, yaşadığı asrın zengin ruhunu çeşitli şekilde temsil etmektedir. Flaman ekolünün geleneklerine bağlı olarak yetişen genç Orlando Di Lasso, sonraları Mozart’ın yaptığı gibi etrafındaki gelişmeleri dikkatle incelemiştir. Kilise hizmetlerinden çok devlet hizmetlerinde bulunmuş, Sicilya, Milano, Napoli, Roma, İngiltere ve Anvers gibi yerlerde kaldıktan sonra Münih’e yerleşmiştir. Önce Bavyera dükünün saray ve kilise korosunda muganni olarak çalışmış, sonra da bu teşkilatın şefi olmuştur. Burada, kendisine en geniş imkanları sağlıyan bir çevre bulmuştur. Belediye katibinin kızı Regina Waeckinger ile evlenerek Münih şehrinin hemşerisi olmuştur. Dükün hizmetinde eser yaratmak, hocalık yapmak ve seyahatlere çıkmak gibi çeşitli vazifeler yapan Orlando Di Lasso, kendisi kadar itibar gören besteci Andrea Gabrieli ile birlikte Frankfurt’u ziyaret etmiştir. Ayrıca Venedik’te yeni sanat eserlerini incelemiş ve Ferrara, Suttgart, Paris, Flaman şehirleri, Regensburg ve Roma’da olduğu gibi gittiği her yerde sanatsever hükümdarının sanat elçisi olarak itibar görmüştür.
Lasso, kendi devrini ve dünyasını Palestrina’dan çok farklı bir tarzda aksettirmektedir. Devrinin büyük müzisyenleri ile, mesela Philippus de Monte, Münih’e getirttiği genç Giovanni Gabrieli ile temas etmiş, aralarında Leonhard Lechner, Johannes Eccard ve İvo de Vento’nun bulunduğu kimseleri yetiştirmiştir. Zamanın ruhani ve dünyevi alanlardaki büyük şahsiyetleriyle görüşerek, derin bir ilgi ile takip ettiği gelişmelerin içinde yaşamıştır. Şairlerle tanışıp eserlerini okuyarak Petrarca’dan Hans Sachs’a kadar bütün batı edebiyatına kendi eserlerinde de yer vermiştir. Bu yönleriyle onu realiteden uzaklaşmayan gerçek ve örnek bir insan olarak görmekteyiz. Derin bir anlayıştan doğan ve açık bir ifadeden çekinmeyen keskin bir mizah, diğer taraftan tam bir ciddiyet, derin bir hassasiyet ve hislerin altında sarsıntı duyan bir ruh ve eseri yaşanmış bir hadise gibi şekillendiren muhayyile kudreti sayesinde onun müziği, çağdaşlarının kendisini “rarrissimo ingegno”, yani olağanüstü bir deha diye övmesine sebep olan yücelik kazanmıştır. Laso, Flaman ekolünden aldığı kontrpuvan henerni bırakarak halk türküsü ayarında olan Napoli “Vilanelle”lerin vazıh ve homofonik tarzını kendisine mal etti. Bu yolda, istikbalin bütün unsurlarını hamil olarak zamanın en mühim şekli olan “madrigal” stiline erişti. Her ikisinin hususiyetlerini birleştirerek yenilikler yarattı ve asrın en büyük “madrigalist”lerinden biri oldu. Fransız şansonu ve Alman “lied”ini benimsediği zaman da böyle yaptı. Sadece önüne geleni tekrarlamakla yetinmedi. Şansonlarda Fransız esprisine uygun bir dil kullandı; liedlerde ise izdivacı ile hemşerisi olduğu halkın özelliklerini kavramaya çalıştı ve böylece yenilikler yarattı. Fakat madrigaller, kromatik renkleri ve tesirleri ile daima bu çalışmaları arasında en önemli yeri işgal eder. Bugün bile popüler olan “Yankı” ve “Piyale” gibi madrigalleri, devrin modası olan ve irticalen temsil edilen komedyaları andıran “Dialog madrigalleri”, “Moresko” şarkıları ve “madrigal komedyaları” bunlar arasındadır. Bu tip eserleriyle Lasso’nun, asrın sonlarında Floransa’da birkaç gencin tasarladığı şeye doğru yöneldiğini, yani operaya doğru gittiğini görüyoruz. Madrigallerindeki tesirlerin bir kısmını, mes ile birlikte “musica sacra”nın, yani mukaddes müziğin en önemli formu olan mote’lerine nakletmiştir. Dinleyiciye çok dokunan “Nedamet” psom’u (ilahi) ile dini eserlerinin özel karakterini, derin bir imandan doğan ve “kalpten gelip kalbe giden” (1) beşeri yönüyle de şahsi ifade tarzını belirtmiştir. Bundan dolayı, yüce bir mevkide bulunan çağdaşı mes üstadı Palestrina’dan farklı olarak, daha ziyade dini aşkın ateşiyle teganni eden, kendini hayatın dertlerinden ve üzüntülerinden kurtarmış bir sanatkardır. Devrin uyanık insanları bu halini anlayarak ona eken saygı ve takdiri göstermiştir.
Almanya’da veya başka memleketlerde nerede olursa olsun, kilise, saray ve evlerde icra edilen müzikte Laso, tarihi bakımdan derin izler bırakan, sesle söz arasındaki münasebeti yeni bir şekilde kavrayıp geliştiren ve ona yol açan bir şahsiyet olarak karşımıza çıkmaktadır. Daha sonraki asrın gençleri bile onun büyüklüğünü kabul etmişlerdir.

Eserleri

Musica est Dei donum optimi - Music is the highest gift of God Four-part round (J.A.Faulkner)
Salve Regina (C.Delavallée)
Mon coeur se recommande à vous [attr.] (C.Delavallée)
Tristis est anima mea (C.Delavallée)
Tristis est anima mea (T.O Drisceoil)
Matona mia cara A.Bender
J'ai cherché la science... (S.Bombino)
La nuit froide et sombre (Texte de Joachim du Bellay) (J.-C.Templeur).
Canzone " Io ti voria" (P.Frank)
Quand mon mary vient de dehors A Capella (G.A.André)
Petite folle from "le quatr(iem)e livre des chansons nouvelles", 1564 (J.-C.Templeur).
Audite nova Libro de Villanelle, 1581 (J.-C.Templeur).
Matona mia cara Libro de Villanelle, Moresche et altre canzoni, 1581 (J.-C.Templeur).
O la che bon eccho From Libro de Villanelle, Moresche et altre canzoni - Paris 1581 (J.-C.Templeur).
Bauer, was trägst im Sacke Neue teutsche Lieder, geistlich und weltlich - München, 1583 (J.-C.Templeur).
Annelein Neue teutsche Lieder, geistlich und weltlich - Mûnchen 1583 (J.-C.Templeur).
Ich weiss mir ein Maidlein Neue teutsche Lieder, geistlich und weltlich - München, 1583 (J.-C.Templeur).
O doux parler Dialogue à huict sur un sonnet de Pierre de Ronsard (J.-C.Templeur).
Que dis-tu, que fais-tu Dialogue à huict sur un sonnet de Pierre de Ronsard (J.-C.Templeur).
Pater Abraham(J.-C.Templeur).

Prophetiae Sybillarum
0.Carmina Chromatico;
1.Sybilla Persica;
2.Sybilla Lybica;
3.Sybilla Delphica;
4.Sybilla Cimmeria;
5.Sybilla Samia;
6.Sybilla Cumana;
7.Sybilla Hellespontica;
8.Sybilla Phrygia;
9.Sybilla Europaea;
10.Sybilla Tyburtina;
11.Sybilla Erythraea;
12.Sybilla Agrippa. (G.De Merulis)

12 Fantasies for 2 parts
1;
2;
3;
4;
5;
6;
7;
8;
9;
10;
11;
12. (S.Takahata).

Echo Song (A.F.C.Redman).